Τι σημαίνει «επιστροφή στη δραχμή»

Μια μερίδα των επικριτών της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής στην Ελλάδα υποστηρίζει την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη ως βιώσιμη εναλλακτική με θετική προοπτική. Η άποψη αυτή κερδίζει ολοένα περισσότερο χώρο στους κόλπους της σημερινής κυβέρνησης, οι τελευταίες επιλογές της...
οποίας διαμορφώνουν πρόσφορο έδαφος προς αυτήν την κατεύθυνση. Πού συγκλίνουν οι εκτιμήσεις οικονομικών επιστημόνων για το σενάριο της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα. 
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ 
Ερωτήσεις και απαντήσεις 
Πώς συμβαίνει πρακτικά η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα;
Χρειάζεται ένα διάστημα 5-8 μηνών προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα τεχνικά ζητήματα. Στο μεταξύ, μπορούν να εκδοθούν υποσχετικές, οι οποίες θα ανταλλάσσονται ως χρήμα.
Πόσο θα υποτιμηθεί το νόμισμα;
Εφάπαξ υποτίμηση 50% των περιουσιακών στοιχείων. Χρέη 2,5 φορές υψηλότερα σε βάθος 5ετίας. Μίνιμουμ πληθωρισμός 10-20% ετησίως. Μείωση 40% της αγοραστικής δύναμης των καταθέσεων. Επιτόκια άνω του 15%. «Κούρεμα» καταθέσεων. Συνέχιση της λιτότητας.  Εκτιμάται ότι από τον πρώτο μήνα της μετάβασης θα σημειωθεί εφάπαξ υποτίμηση του συνόλου των περιουσιακών μας στοιχείων, της τάξης του 50%, όπως προκύπτει από τον συνυπολογισμό των παραμέτρων του μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, θα διαμορφωθεί ένα μίνιμουμ ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού της τάξης του 10-20%, που θα τροφοδοτεί την υποτίμηση του νομίσματος τουλάχιστον κατά το ίδιο ποσοστό. Αυτό θα συνεπάγεται ετήσιο «κούρεμα» της τάξης του 10-20% στα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία και αντίστοιχο «κούρεμα» της αγοραστικής δύναμης.
Τι θα αλλάξει στα χρέη από δάνεια;

Τα δάνεια τα οποία έχουν συναφθεί σε συνάλλαγμα εξακολουθούν να οφείλονται σε συνάλλαγμα. Αυτό σημαίνει ότι το κεφάλαιο του χρέους θα αυξάνεται διαρκώς σε συνάρτηση με την υποτίμηση του νομίσματος. Το ίδιο θα ισχύει και με τους τόκους. Συνεπώς, αν σε βάθος 5ετίας σημειωθεί μια συνολική υποτίμηση της τάξης του 150%, τότε το κεφάλαιο των δανείων θα καταστεί 2,5 φορές υψηλότερο.
Τι θα συμβεί με τις καταθέσεις;
Οι καταθέσεις θα είναι υποχρεωτικά μετατρέψιμες σε δραχμές. Όση θα είναι η υποτίμηση της δραχμής, τόση αγοραστική δύναμη θα χάνουν. Το μέγεθος αυτό θα βρίσκεται σε συνάρτηση με τον ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού. Συνεπώς, σε βάθος 5ετίας - δεδομένης της εκτιμώμενης σχέσης 2,5 προς 1 - η αγοραστική δύναμη των καταθέσεων θα μειωθεί κατά 40%. Προϋπόθεση για το σενάριο αυτό είναι να έχουν μείνει όρθιες οι τράπεζες.
Πώς θα επηρεαστούν οι τράπεζες;
Οι τράπεζες είναι βιώσιμες μόνο αν έχουν κεφαλαιακή επάρκεια. Χωρίς μια αντίστοιχη συμφωνία με την ΕΕ, η οικονομία θα «παγώσει» και τα «κόκκινα» δάνεια θα εκτοξευτούν, καθώς οι επιχειρήσεις - οφειλέτες δεν θα έχουν έσοδα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους λόγω μεγάλης πτώσης του τζίρου. Οι ιδιώτες οφειλέτες επίσης δεν θα έχουν έσοδα, ως άνεργοι ή εργαζόμενοι ιδιαίτερα χαμηλών απολαβών. Επομένως, στο διάστημα που θα μεσολαβήσει για μια μετάβαση στη δραχμή, είναι πιθανό να έχουν εξανεμιστεί οι καταθέσεις. Οι τράπεζες δεν θα μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς ανακεφαλαιοποίηση.

Μιχάλης Γκλεζάκος, καθηγητής Χρηματοοικονομικών, στη «Ν»: Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι η λειτουργία της οικονομίας με εθνικό νόμισμα απαιτεί πολύ αποτελεσματική διακυβέρνηση για τη σωστή μεταχείριση των οικονομικών εργαλείων. Αν μια κυβέρνηση αυξάνει συστηματικά τις κρατικές δαπάνες, τότε θα εκδίδει νέο χρήμα, με αποτέλεσμα να αυξάνει τον πληθωρισμό και να επιβαρύνει αντίστοιχα τους πολίτες. Επίσης, η ευκολία έκδοσης χρήματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερτροφικό δημόσιο τομέα.


Υπάρχει σενάριο «κουρέματος» καταθέσεων;
Ναι. Ήδη, ως απόρροια των τελευταίων εξελίξεων, οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι φερέγγυες. Δεδομένου ότι το κράτος δεν θα έχει χρήματα να τις ανακεφαλαιοποιήσει, το σενάριο του «κουρέματος» καταθέσεων είναι αναπόφευκτο.
Ποια θα είναι η επίδραση στα επιτόκια;
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, τα επιτόκια δανεισμού, ως μέγεθος που βρίσκεται πάνω από τον πληθωρισμό, θα ξεπεράσουν το 15%, καθιστώντας ιδιαίτερα ακριβή τη χρηματοδότηση και το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η εξέλιξη αυτή θα αποθαρρύνει τις επενδύσεις και την οικονομική δραστηριότητα.
Οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων;
Θα επηρεαστούν από την υποτίμηση. Όσο πιο πολύ υποτιμάται η δραχμή, τόσο υψηλότερα θα διαμορφώνεται η τιμή τους.
Είναι πάντα καταστροφική η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα;
Αν η Ελλάδα ήταν μια χώρα όπως - για παράδειγμα - η Ιρλανδία, δηλαδή καλά οργανωμένη και με δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας, θα ξεπερνούσε σχετικά γρήγορα τις επιπτώσεις μιας μετάβασης στο εθνικό νόμισμα. Ωστόσο, δεδομένων των δραστηριοτήτων χαμηλής προστιθέμενης αξίας και του προβληματικού δημόσιου τομέα, ο οποίος διακρίνεται για τη χαμηλή απορρόφηση πόρων και την παρεμπόδιση της παραγωγικής δραστηριότητας μέσω της επιβολής δαιδαλωδών διαδικασιών, η υιοθέτηση ενός ασθενούς νομίσματος θα λειτουργούσε ως ένα επιπλέον μεγάλο εμπόδιο στην προσπάθεια της οικονομικής ανάκαμψης.
Τι θα ισχύει με το δημόσιο χρέος;
To δημόσιο χρέος που αφορά σε δάνεια τα οποία διέπονται από το ελληνικό δίκαιο, είναι δυνατό να μετατραπεί σε δραχμές, αν μεσολαβούσε μια προσπάθεια συμβιβασμού. Δεν ισχύει το ίδιο με το δημόσιο χρέος που αφορά σε δάνεια τα οποία διέπονται από το βρετανικό δίκαιο, δηλαδή σε όλα τα δάνεια των τελευταίων ετών μέσω των ευρωπαϊκών μηχανισμών στήριξης.
Θα ισχύουν οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις;
Η έξοδος από την Ευρωζώνη πολύ δύσκολα δεν θα σημάνει και έξοδο από την ΕΕ, σύμφωνα με μια σειρά εκτιμήσεων εμπειρογνωμόνων αλλά και όπως διαμήνυσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Η έξοδος από την ΕΕ θα στερήσει από την ελληνική οικονομία τις οικονομικές ενισχύσεις σε τομείς όπως η αγροτική παραγωγή, τα ερευνητικά προγράμματα κ.ά.

Γιάννης Δραγασάκης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Δεκέμβριος 2012: «Επιστροφή στη δραχμή στο πλαίσιο της ΕΕ, με τους υφιστάμενους συσχετισμούς, από την άποψη των εργαζόμενων τάξεων, σημαίνει συνέχιση της άγριας λιτότητας με άλλα μέσα. Ακριβώς γι’ αυτό πιστεύω ότι, αν υπάρξει μεθόδευση ή πρωτοβουλία για την έξοδο της Ελλάδας από το Ευρώ, αυτή δεν θα προέλθει από την αριστερά αλλά από απειλούμενα τμήματα της ελληνικής οικονομικής ολιγαρχίας».

Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στις επενδύσεις; Η Ελλάδα θα απολέσει το δικαίωμα στο αναπτυξιακό πακέτο Γιούνκερ (35 δις έως το 2020). Ευρύτερα, θα απολέσει το σκληρό νόμισμα που αποτελεί κίνητρο για τον δυνητικό επενδυτή. Ας πούμε ότι μια επένδυση προβλέπεται να αποδίδει 20% ετησίως. Σε ευρώ, το κόστος χρήματος θα μπορούσε να ανέρχεται στο 8%. Επομένως, προκύπτει ένα περιθώριο περίπου 12%. Σε δραχμές, η ίδια επένδυση θα είχε κόστος χρήματος 20% και περιθώριο μηδέν. Για να προκύψει δηλαδή σε αυτήν την περίπτωση ένα περιθώριο 11%, η επένδυση θα πρέπει να αποδίδει 31%. Συνεπώς, στην περίπτωση του ευρώ υλοποιούνται και οι δύο επενδύσεις, σε αντίθεση με την περίπτωση της δραχμής στην οποία υλοποιείται μόνο η δεύτερη. Ούτως ή άλλως, τα όποια επενδυτικά σχέδια θα είναι αντιμέτωπα με ένα ιδιαίτερα υψηλό κόστος δανεισμού, λόγω της δραστικής αύξησης των επιτοκίων.
Θα καταστεί η ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική;
Το επιχείρημα της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μέσω της υποτίμησης, την οποία σε έναν βαθμό επιδίωξε και πέτυχε έως σήμερα το πρόγραμμα της τρόικας («εσωτερική υποτίμηση»), υστερεί υπό την έννοια ότι θα πρόκειται για ανταγωνιστικότητα βασισμένη στη φτηνή εργασία, μακριά από τη λογική των δραστηριοτήτων υψηλής προστιθέμενης αξίας, μέσω της εισαγωγής τεχνογνωσίας, τις οποίες ευνοεί - χωρίς έως σήμερα να έχει αξιοποιηθεί ως όφειλε - η συμμετοχή στο ευρώ.
Θα σταματήσει η λιτότητα;
Όχι. Λιτότητα σημαίνει μικρή αγοραστική δύναμη. Η αγοραστική δύναμη της δραχμής θα μειώνεται από τον πληθωρισμό και την υποτίμηση.
Πηγη:www.naftemporiki.gr